Waarom maken we onszelf wijs dat de feestdagen leuk zijn?

Daarnet ging ik om boodschappen in de supermarkt, het leek wel een maandag op de autostrade of in de trein naar Brussel. Na in quasi onbeweeglijke mensenpakken gedromd, op weg te zijn getogen om ons geld te verdienen is het idee van een leuke vakantie blijkbaar om in opeengepakte horden ons geld uit te geven. We willen er zelfs in lange rijen voor ons gaan staan uitstaren, gestresseerde kinderen vermanen of onderhuidse familiale spanningen in boze siswoorden te gaan uitvechten aan rinkelende kassa’s. Ook de Brugse winkelstraten in de binnenstad zien er dezer dagen uit alsof er een paar blikken Hunnen zijn over uitgekipt. Je zou haast gaan denken dat Vlamingen houden van benepenheid en weinig ruimte. Zien we een open veld, hop we kletsen er een hoop beton over. Om dan hele dagen de fermette op de buiten te ontvluchten naar de stad, de autostrade of het shoppingcentrum om daar claustrofobisch onze verspilkick te botvieren.

De jaarwende is sinds jaar en dag in verschillende culturen een hoogtepunt van het jaar om al wat heilig is te vieren, de zonnewende, de lupercalia of de geboorte van het superbrave kinneke Jeezeke. Ook nu vieren mensen nog altijd wat hen het meest heilig is in onze postkatholieke samenleving: het goddelijke overconsumptiekapitalisme.

Eerst spuwen de Chinese kitschdecoratiefabrieken hun ontiegelijk vervuilende en lageloongeproduceerde slingers, ballen, kerstmannen of kaartjes uit die duizenden kilometers afleggen tot hier. De belangrijkste voorwaarde lijkt te zijn dat het is geproduceerd voor de laagste gemene deler van slechte smaak, dat het onduurzaam is en na korte tijd op de storthopen belandt om daarna onze lucht te vervuilen na verbranding of in mini plastic balletjes de magen van vissen en meeuwen te gaan vullen.

Over magen gesproken: dat is natuurlijk de tweede heilige noodwendigheid van de kerstfeesten: dag na dag uw maag volproppen op feesten waar een racistische zak van een nonkel ook dit jaar vind dat de waarheid eens mag gezegd worden. Zodat ge vijf kilo zwaarder na twee weken u een jaar kunt schuldig voelen omdat uw nieuwjaarsvoornemen om veel te gaan lopen en te diëten om die kilo’s kwijt te geraken niet gelukt is. En van die stormloop op de Delhaizerekken zijn vooral onschuldige vetgemeste ganzen, holocaustkippen vol hormonen en water na een leven in een doos en caloriebommen vermomd als crème au beurre kerstbuches die eigenlijk niemand echt lust, het slachtoffer.

En uiteraard, na een heel jaar de kinderen naar de opvang, sportclub of scouts gedaan te hebben omdat we zo nodig in de file moesten staan, en na een jaar het gezaag van de profiteurs-van-de-sociale-zekerheidsexpert nonkel vermeden te hebben moeten we nu toch cadeaus kopen om te tonen dat we liefdevol zijn, liefst driedubbel verpakt (want anders draaien de Chinese fabrieken niet en hebben de vuilkarren geen werk), iets wat iedereen anders koopt en totaal onpersoonlijk, want we kennen nonkel voor de rest eigenlijk niet zo. Uw geld waar ge hele dag als werkvloerslaaf uw kloten voor afdraait en op uw kop laat schijten moet toch ergens naartoe versluisd worden?

Maar De Westerse Mens wil natuurlijk ook graag het vage idee hebben dat het allemaal met goede bedoelingen te maken heeft. En de samenhorigheidsindustrie die ersatz warme harten verkoopt draait op volle toeren. Disney films a volonté, het kerstkoekoeksklokje rond, maken dat niet alleen uw maag een indigestie krijgt maar ook uw hart en uw hersenen. En Amerikaanse kerstfilms vertellen over mensen die het te druk hebben om menselijke dingen doen en dan met kerst de familie herontdekken, snif snif. Om dan een jaar weer opgeborgen te worden tot de eeuwige wederkeer met de volgende kerst. Want uiteraard moet er tussen twee kerstperiodes gewoon gewerkt worden om het heilige molochmonster dat men De Economie noemt te voeden en het zorgzaam uitbouwen van liefdevolle verhoudingen draagt nu eenmaal niet bij tot het BNP.

En consumptie-indivdualisten die we zijn willen we dan wel eens per jaar buitenkomen om voorspelbare kutnummers te zingen (alweer) opeengepakt op een of ander Vlaams plein. Even wat fast gemeenschapsgevoel doorslikken en juichen als er gezegd wordt met hoeveel je bent. Wat een prestatie!

Terwijl de brave Westerling zijn samenhorigheid consumeert trekt niemand zich een kloot aan van de vereenzaming. Die maakt dat de opgeklopte feestrazernij elk jaar voor meer mensen een triestige periode wordt die nog eens extra de vinger ronddraait in de open wonde van hun menselijk gemis.
En omdat goede doelen nu eenmaal goede marketing zijn rond deze periode, en omdat we de rest van ‘t jaar door zeggen dat armen luiaards zijn en dat de armoede van Afrika onze schuld niet is, zijn er genoeg goede doelen voorhanden en actietjes bij de vleet om aan wat consumptiebarmhartigheid te doen, want was daar niet iets met kerst dat daar mee te maken had?
Zo kan de grote jaarlijks hoogmis van ons planeetvernietigende, dodelijke ongelijkheid creërende, zielsverwoestende consumptiekapitalisme cynisch en hypocriet nabootsen dat ze over iets anders gaat dan een orgie van geïnduceerde valse behoeften bevrediging.

Bestaat er zoiets als een namaakgeweten?

Vroeger waren tenminste nog de zelfstandigen content na de feestdagen. Maar nu klagen zij over volle winkelrekken en weinig verkoop. En in China, de Kaaimaneilanden en Wall Street klinkt het hedendaagse Pantheon op het nieuwe jaar.